نقل خواب
وحکی عن ممشاد الدینوری أنّه قال: رأیت النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله فی النوم فقلت: هل تنکر من هذا السماع شیئا؟ فقال: ما أنکر منه شیئا، ولکن قل لهم یفتتحون قبله بالقرآن ویختتمون بعده بالقرآن… . هذا ما نقل من الأقاویل ومن طلب الحقّ فی التقلید، فمهما استقصی تعارضت عنده هذه الأقاویل فیبقی متحیرا أو مائلاً إلی بعض الأقاویل بالتشهّی، وکلّ ذلک قصور بل ینبغی أن یطلب الحقّ بطریقه، وذلک بالبحث عن مدارک الحظر والإباحة کما سنذکره»(۱).
ممشاد دینوری نیز گوید من پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله را در خواب دیدم و از ایشان پرسیدم آیا شما چیزی از سماع را منکر می‌دارید؟ حضرت فرمود: من چیزی از آن را زشت نمی‌دانم اما آن را به قرآن کریم آغاز کنید و با قرآن کریم به پایان برید. این گفته‌ها و نظرگاه‌هایی بود که در این زمینه نقل شده است و کسی که خواهان حق با تقلید و پیروی از دیگران است چون گفته‌های عالمان را کاوش نماید تعارض میان آن بر وی آشکار گردد و در این زمینه به سرگردانی افتد یا بدون دلیل و به صرف خوشامد نفس، گفته‌ای را برگزیند و تمامی این گفته‌ها کوتاهی است، از این رو، شایسته است که حق از راه آن، پی‌گیری شود که همان روش بحث و تحقیق از مدارک منع و جواز است که چگونگی آن خواهد آمد.
خواب در نظرگاه ما حجیت ندارد و ممکن است وی نعوذ بالله شیطان
۱ـ احیاء علوم الدین، ج ۲، ص ۲۷۰ (دار المعرفة، بیروت).
(۱۳۹)
را به اسم حضرت در خواب دیده باشد. شایان ذکر است برخی چنان خبیث هستند که خدا را نیز به صورت بدی‌ها می‌بینند. کسانی که به هنگام مردن، مشکل پیدا می‌کنند، چنین افرادی هستند که نه تنها خدای نازنین را نمی‌بینند، بلکه نفس خبیث آنان برای آن‌ها به صورت شیطان تمثل پیدا می‌کند و نسبت به خدا دارای بغض می‌گردند. در روان‌شناسی ثابت است که انسان خبیث همه چیز را به همه صورت می‌بیند، ولی وی در واقع خود را می‌بیند. گاه وی باطلی را به صورت حقی می‌بیند و گاه باطل را به صورت حق مشاهده می‌کند.
باید به جناب غزالی گفت تنها مدارک منع است که باید مورد بحث و ارزیابی واقع شود وگرنه دلایل اباحه نیاز به بررسی ندارد و ما نیز برای این که اصل اولی در این امر را به اثبات رسانیم از این دلایل بهره برده‌ایم.