۵ ـ بهداشت تخلی
درآمد
پیش از این گذشت که طهارت و نجاست شرعی پدیده‌ای متمایز از تمیزی و بهداشت عرفی و عقلایی است. اسلام، افزون بر این که به طهارت روح و نفس اهمیت بسیار داده است و احکامی را بدین منظور در ساختار طهارت، نجاست، وضو، غسل، تیمم و دیگر ابواب شرعی بیان داشته، بر بهداشت، نظافت، تمیزی و پاکی فردی و عمومی نیز تاکید فراوان نموده؛ به‌گونه‌ای که آن را از ایمان دانسته و مظهر تمامی کام‌یابی‌های دنیوی و سعادت اخروی معرفی نموده است.
از ارتباط متقابل و تنگاتنگ جسم ونفس و بدن و روح در بخش‌های آینده سخن گفته خواهد شد و در این بخش، تنها این نکته یادآور می‌گردد که پلیدی جسمانی در ابتدا روح را آزرده می‌سازد و با خوگرفتن به عنصر کثیفی، روح نیز آلوده می‌گردد. بنابر این، پلیدی جسمانی، آلودگی روحی را به همراه دارد؛ چنان‌که آلودگی نفسانی نیز خوگرفتن جسم و بدن آدمی به کثیف زیستن را به دنبال دارد و در نتیجه، وی را به انواع بیماری‌ها مبتلا می‌سازد؛ بیماری‌هایی که از بر
(۲۱۲)
شدن و عروج روح به عوالم برتر و بالاتر جلوگیری می‌نماید و دنیایی تنگ و پریشان‌خاطر را بر وی بار می‌نماید.
سفارش به پاکی و نظافت در سرتاسر فقه و احکام دیده می‌شود و شریعت هرگونه پلیدی و کثیفی را ناهنجاری و ضد ارزش می‌داند؛ هرچند این مهم در بخشی از جامعه اسلامی یا مسلمانان، جایگاه شایسته و اهتمام بایسته خود را باز نیافته است که این امر، فراهم آوردن بستر مناسب فرهنگی خود را می‌طلبد تا هرگونه کثیفی و پلیدی هم‌چون گزینه‌های غیراخلاقی یا امور ضد معنوی از چهره جامعه اسلامی و مسلمانان رخت بندد.
این در حالی است که اگر همه احکام اسلامی در زمینه بهداشت فردی واجتماعی در کنار هم گردآوری شود، خود از قوانین اساسی کشورهای پیشرفته و آن‌چه به نام حقوق بشر از آن یاد می‌شود، بیش‌تر خواهد بود. در این بخش احکام بهداشت تخلی می‌آید.