ناسپاسی حق و نوازندگی برای باطل
۹۳ ـ وعن محمّد بن یحیی، عن سلمة بن الخطّاب، عن إبراهیم بن محمّد، عن عمران الزعفرانی، عن أبی عبد اللّه علیه‌السلام قال: من أنعم اللّه علیه بنعمة فجاء عند تلک النعمة بمزمار فقد کفرها، ومن أصیب
(۱۰۵)
بمصیبة فجاء عند تلک المصیبة بنائحة فقد کفرها(۱).
ـ امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: کسی که خداوند به او نعمتی ارزانی داشته و گاه شادی اوست و شادی خود را با آلات نوازندگی (نی) اظهار می‌دارد، آن نعمت را کفران نموده است و نیز هم‌چنین است کسی که مصیبت و بلایی به او روی می‌آورد و در آن مصیبت، نوحه‌گری می‌نماید.
این حدیث اشاره دارد که از مصیبت باید کمال استفاده را در تحقق عبودیت نمود و اگر کسی نتواند چنین نماید، نعمتی را از دست داده و آن را کفران نموده است.
شاهد کلام بخش نخست حدیث است که فرمود: «خداوند به کسی که نعمت دهد و آن را با مزمار همراه سازد، کفران نعمت نموده است. برای نمونه، اگر کسی باغی بخرد و در آن نِی زند و مجلس موسیقی برپا نماید، کفران ورزیده است.
می‌توان گفت این روایت اطلاق دارد و استفاده از هر گونه نِی را منع می‌نماید، اما تحلیلی که در فضای صدور روایات گذشت و نیز با توجه به مجموع روایات جواز، این اطلاق انصراف به نوازندگی خادمِ جبهه باطل دارد، از این رو منافاتی ظاهری و بدوی نیز با آن روایات ندارد و مراد، آن آلات نوازندگی است که با گناه همراه می‌باشد.
در این حدیث، یادکرد از «مزمار» موضوعیت ندارد؛ بلکه شامل هر
۱ـ الکافی، ج ۶، ص ۴۳۲.
(۱۰۶)
آلت موسیقی می‌شود که حرامی در کنار آن باشد.