انصراف از اطلاق
۹۲ ـ القطب الراوندی فی لبّ اللباب عن النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله أنّه قال: إنّ اللّه حرّم الدفّ والکوبة والمزامیر وما یلعب به(۱).
ـ رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید: خداوند دف و طبل و نی‌ها و آن‌چه را که با آن بازی می‌شود حرام نموده است.
با توجه به فراوانی روایات جواز که این روایات را تقیید می‌نماید، نمی‌توان سخن از اطلاق این روایت گفت. اطلاق در موردی به ذهن
۱ـ مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۱۸.
(۱۰۴)
می‌آید که دلیل‌های مخالف با فراوانی شمار آن در دست نباشد و در چنین مواردی باید گزینه اهمال روایت را برگزید. البته، اهمال از ناحیه گفته‌خوان و مخاطب است که بسیاری از قراین حالی را در دست ندارد و به بسیاری از قراین مقالی و گفتاری نیز راهنمایی نمی‌شود و طبیعی است گفته پرداز در مقام تخاطب با توجه به قراین حالی و گفتاری از کلام خود می‌کاهد و بر آن قراین تکیه می‌نماید. در این روایت نیز وقتی سخن از «مزامیر» به میان می‌آید، مراد از آن همان مزمارهایی است که در زمان صدور روایت موجود بوده است؛ یعنی مزماری که مقام عصمت را خانه‌نشین می‌کند و مردم را از ایشان دور می‌سازد و سبب اندراس دین و تضعیف جبهه حق و موجب تقویت جبهه باطل می‌گردد و از مزماری که در دست چوپانی است که در بیابان و کنار گله گوسفند خود می‌نوازد و هیچ گاه تأییدی بر حکومت وقت به شمار نمی‌رود، انصراف دارد؛ به ویژه اگر مزمار وی دین و مذهب را تأیید کند و یادآور ذکر الهی و باطن ناسوت برای نوازنده و شنونده باشد. استفاده از اطلاق روایت در مواردی است که اهمال در سخن نداشته باشد تا انصراف یابد و انصراف سخن، مراد گفته پرداز را به دست دهد.