ردیف دوم: فرازهایی از روایت مفضل
«توحید مفضل» روایت شریفی است که سند عصمتی در چگونگی آفرینش به شمار می‌رود. این روایت از چنان جایگاه علمی برخوردار است که می‌تواند به عنوان متن درسی قرار گیرد. البته به شرط آن که
(۲۰۱)
اساتید این کتاب، توانایی بیان و استخراج نکته‌های علمی آن را داشته باشند. این حدیث به مفضل؛ یکی از شاگردان امام صادق علیه‌السلام آموزش داده شده است تا وی پاسخ‌گوی شبهات یلی از کفار باشد که ادعای فلسفه و تعقل را داشت. شخصی که اگر امام صادق علیه‌السلام نبود، کسی یارای مقابله با وسوسه‌گری‌های این عنصر شک‌پرداز و کافر را نداشت.
ابن ابی الاوجاء از متفکران دهری بوده که در مدینه بر سر راه قبر پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌نشست و سخنان و شبهات کفرآمیز خود را برای مردم و عالمان دینی بازگو می‌کرد و به گونه‌ای رفتار می‌نمود که مردم، نام او را بسیار ببرند. روزی مفضل، برخی از سخنان او را شنید و بسیار عصبانی شد و به‌جای پاسخ‌گویی به شبهه‌افکنی‌های وی، با او به تندی سخن گفت. ابن ابی الاوجاء به او گفت: اگر تو از یاران جعفر بن محمد علیهماالسلام هستی، بدان که ایشان چنین عصبانی نمی‌شود و اگر از یاران او نیستی، ما را با تو کاری نیست. آن کافر تنها به اعتبار نام امام صادق علیه‌السلام با مفضل هم‌کلام می‌شود، وگرنه او را نمی‌شناسد یا او را به هیچ می‌انگارد؛ در حالی که مفضل، از عالمان دینی روزگار خود بوده است و این، منطق قوی ابن ابی الاوجاء در شبهه‌افکنی و مغالطه را می‌رساند که به‌جز امام صادق علیه‌السلام را برای بحث نمی‌پذیرد. وی به‌راحتی تشخیص می‌دهد که اخلاق مفضل با اخلاق امام علیه‌السلام در مناظره و گفت‌وگو بسیار متفاوت است. در این حدیث، خطاب کلام با چنین متفکرِ کفراندیشی است، از این رو، روایت یاد شده بسیار سنگین، عمیق، بلند و علمی است. ما این
(۲۰۲)
روایت را از محضر استادی درس گرفتیم. بعدها متوجه شدم آن استاد، خود چندان به بلندای این کتاب، دست نیافته بود.
امام صادق علیه‌السلام در این حدیث، غنا و موسیقی و صوت و صدا را با عظمت بسیار یاد می‌نمایند. مرحوم مجلسی، در توضیح این فرازها سخنانی آورده است که فاصله بیان وی تا گفتار حضرت به درازای میان محدود و نامحدود می‌ماند. بررسی و نقد کلام وی، به مناسبت، خواهد آمد.
امام صادق علیه‌السلام در این روایت، به مفضل خاطرنشان می‌شوند به حواس پنج‌گانه‌ای که در انسان است و از جمله سمع و حس شنوایی و نیز حس گویایی، دقت کافی نماید و فواید صوت و غنا را دریابد.
در بخشی از این روایت آمده است: