فصل ششم: درون‌پژوهی روایات غنا و موسیقی

آفرینش طبیعی لذت و صوت زیبا

ما بارها تأکید و نیز مستدل نموده‌ایم که غنا از آن جهت که غناست جزو فطرت، طبیعت و آفرینش آدمی است و امتنان خدایی به شمار می‌رود و فقه شیعه نیز از آن‌جا که ملاک و مناط دارد، هیچ گاه این حُسنِ خدادادی و این صفا و زنگِ دل پدیده‌ها را به صورت ذاتی حرام نمی‌داند؛ بلکه آن را مانند زیبایی بر می‌شمرد که ذات آن دوست‌داشتنی و نیکوست و تا با گناه و معصیت همراه نشود، حَسَن و زیباست و حتی اگر با گناه نیز همراه شود، باز این گناه است که مذموم است، نه اصل زیبایی.

غنا و موسیقی برای نفس عموم افراد عادی لذت‌آور است. لذت‌بری از آن نیز امری طبیعی و فطری است، از این رو نمی‌تواند به صورت ذاتی و اصالی حرام باشد. همانند لذت نکاح یا خوراک که چنین است. اما این امر فطری ـ لذت‌بری از صوت ـ می‌تواند آلوده شود. همان‌طور که لذت غذا اگر به عوارضی مانند غصبی بودن یا مسموم شدن مبتلا گردد، حرمت بر غذا عارض می‌شود، نه این که غذای لذیذ ـ از آن جهت که موجب لذت نفس است ـ حرام باشد. صوت غنایی و موسیقی نیز لذت‌آور است و نمی‌توان دلیلی آورد که چنین لذتی را به صورت ذاتی نهی کند، اما عوارضی می‌تواند آن را حرام نماید.

التذاذ و لذت بردن، در شریعت اسلام حرام نیست. صرف التذاذ و خوشایندی، ملاک حرمت چیزی قرار نمی‌گیرد. اما اسلام مرزهایی را برای لذت‌بردن قایل است و برخی از مصادیق و افراد آن را به جهات

(۱۵۳)

مخصوصی ممنوع نموده است. لذت بردن از حالات خوشِ معنوی نمونه‌ای از لذت‌های نیکو و مستحسن است. دیدن فرشته یا حوری و دل سپردن به آن و نیز لذت بردن از آن در همین دنیا حرام نیست. حالت خوشایندی که با عمل زناشویی ایجاد می‌گردد و سبکی، طرب و شادابی حاصل از آن، نه تنها حرام نیست، بلکه ارزش معنوی و پاداش اخروی دارد.