۲ ـ طهارت و نجاست
درآمد
پس از بیان احکام تقلید که پیش زمینه کردار شرعی است، احکام طهارت و نجاست دنبال می‌گردد.
طرح پاکی و نجسی پدیده‌ای شرعی است که تنها فقه عهده‌دار بیان احکام آن است و در مقابل، ادراک تمیزی و کثیفی، امری عرفی و عقلایی است که افزون بر دین، بهداشت نیز از آن سخن به میان می‌آورد.
«طهارت»، پاکی از نجاست شرعی است که در بسیاری از کارها؛ مانند: نماز، روزه، خوردن و آشامیدن ضرورت دارد و «نجاست» به معنای نجس بودن یا نجس شدن چیزی است. بر این پایه، چیزهایی که شارع آن را نجس دانسته است؛ به گونه‌ای که به هیچ رو پاکی در آن راه ندارد و از پلیدی و نجس بودن جدا نمی‌شود، با عنوان «نجس»، و دیگر چیزهایی که از دید شرع نجس نیست، ولی با برخورد به نجاست، نجس می‌شود، با واژه «متنجّس» یاد می‌شود.
با این وجود، واژه «نجاست» در یکی از دو مورد زیر به کار می‌رود:
(۴۱)
یکم ـ چیزی که ذات آن «نجس» است و هیچ‌گاه از پلیدی آشکار یا نهان و مادی یا غیر آن جدایی ندارد.
دوم ـ موردی که نجس به چیز پاکی برسد و آن را «متنجس» سازد.
هر یک از این دو کاربرد با نشانه‌های گفتاری (قرینه‌ها) باز شناخته می‌شود.