ردیف یکم: پی‌آمدهای سوء غنا و موسیقی
۳۱ » محمّد بن یحیی عن أحمد بن محمّد، عن الحسین بن سعید، عن إبراهیم بن أبی البلاد، عن زید الشحّام، قال: قال أبو عبد اللّه علیه‌السلام : بیت الغناء لا تؤمن فیه الفجیعة، ولا تجاب فیه الدعوة، ولا یدخله الملک(۲).
ـ امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: غناخانه و تالار موسیقی و غنا از مرگ‌های ناگهانی ایمنی ندارد و دعا در آن پذیرفته نمی‌شود و فرشته‌ای به آن در نمی‌آید.
۳۲ » وقال صلی‌الله‌علیه‌وآله : لا تدخل الملائکة بیتا فیه خمر أو دفّ أو طنبور أو نرد، ولا یستجاب دعاؤهم، وترتفع عنهم البرکة(۳).
ـ فرشتگان در خانه‌ای که در آن شراب، یا دف یا طنبور و آلات موسیقی یا نرد و آلات قمار باشد، داخل نمی‌شوند، و دعای آنان برآورده
۱ـ الکافی، ج ۶، ص ۴۷۸.
۲ـ الکافی، ج ۶، ص ۴۳۳.
۳ـ عوالی اللئالی، ج ۱، ص ۲۶۱.
(۳۰)
نمی‌شود و برکت از آنان رخت بر می‌بندد.
۳۳ » سهل عن إبراهیم بن محمّد المدینی، عمّن ذکره، عن أبی عبد اللّه علیه‌السلام قال: سئل عن الغناء وأنا حاضر؟ فقال: لا تدخلوا بیوتا اللّه معرض عن أهلها(۱).
ـ از امام صادق علیه‌السلام درباره غنا پرسیده شد، فرمود: از خانه‌هایی که خداوند از آن روی برگردانده است دوری نمایید.
۳۴ » عن جعفر بن محمّد علیهماالسلام ، أنّه قال لرجل من أصحابه: أین کنت أمس؟ قال الرجل: فظننت أنّه قد عرف الموضع الذی کنت فیه، فقلت: جعلت فداک، مررت بفلان فتعلّق بی وأدخلنی داره، وأخرج إلی جاریة له فغنّت، فقال: امنت اللّه علی أهلک ومالک!؟ إن هذا مجلس لا ینظر اللّه إلی أهله(۲).
ـ امام صادق علیه‌السلام رو به یکی از موالیان خود فرمود: دیروز کجا بودی؟ وی گفت: دانستم که حضرت کار دیروز مرا می‌داند و از این رو به ایشان عرض کردم: قربانت گردم، دیروز فلانی را دیدم و او مرا به اصرار به داخل خانه خویش برد و یکی از کنیزان خود را برای من آورد و او به غنا خواند. حضرت به او فرمود: آیا خداوند را بر اهل و مال خود ایمن می‌بینی، خداوند نظر رحمت به حاضران در چنین مجالسی نمی‌اندازد.
۳۵ » عدّة من أصحابنا عن أحمد بن محمّد بن خالد، عن عثمان بن عیسی، عن إسحاق بن جریر قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه‌السلام یقول: إنّ شیطانا یقال له: القفندر، إذا ضرب فی منزل رجل أربعین یوما بالبربط، ودخل علیه الرجال
۱ـ الکافی، ج ۶، ص ۴۳۴.
۲ـ دعائم الاسلام، ج ۲، ص ۲۰۸.
(۳۱)
وضع ذلک الشیطان کلّ عضو منه علی مثله من صاحب البیت، ثمّ نفخ فیه نفخةً فلا یغار بعدها حتّی تؤتی نساؤه فلا یغار(۱).
ـ شیطانی است که به او قفندر گفته می‌شود، اگر در منزلی برای چهل روز بربط نواخته شود، آن شیطان هر یک از اندام خود را بر اندام مماثل صاحب آن می‌گذارد و در آن می‌دمد، و غیرت از او رخت می‌بندد؛ به گونه‌ای که بر زنان او وارد می‌شوند و او غیرتی نمی‌ورزد.
۳۶ » وعنهم، عن سهل بن زیاد، عن محمّد بن عیسی أو غیره، عن أبی داود المسترق قال: من ضرب فی بیته بربط أربعین یوما سلّط اللّه علیه شیطانا یقال له: القفندر فلا یبقی عضوا من أعضائه إلاّ قعد علیه، فإذا کان کذلک نزع منه الحیاء، ولم یبال ما قال ولا ما قیل فیه(۲).
ـ کسی که تا چهل روز بربط در خانه او نواخته شود، خداوند بر او شیطانی به نام قفندر را چیره می‌سازد، او تمام اندام خود را بر اندام آن شخص قرار می‌دهد و در این صورت، حیا از او برداشته می‌شود، و برای او مهم نیست که چه می‌گوید و چه چیزی درباره او گفته می‌شود.
۳۷ » نروی أنّه من أبقی فی بیته طنبورا أو عودا أو شیئا من الملاهی من المعزفة والشطرنج وأشباهه أربعین یوما، فقد باء بغضب من اللّه، فإن مات فی أربعین مات فاجرا فاسقا، مأواه النّار وبئس المصیر(۳).
۱ـ الکافی، ج ۶، ص ۴۳۳.
۲. پیشین.
۳ـ فقه الرضا علیه‌السلام ، ص ۲۸۲.
(۳۲)
ـ امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید: کسی که در خانه خود آلات موسیقی مانند طنبور و عود یا دیگر آلات لهو و شطرنج و مانند آن را تا چهل شبانه روز ببیند، به خشم خداوند گرفتار می‌شود، و اگر در روز چهلم بمیرد، فاجر و فاسق مرده است و جای او آتش است و چه بد جایگاهی است.
۳۸ » حدّثنا محمّد بن علی بن ماجیلویه رحمه‌الله قال: حدّثنا عمّی محمّد بن أبی القاسم، عن محمّد بن علی القرشی الکوفی، قال: حدّثنا أبو زیاد محمّد بن زیاد البصری، قال: حدّثنا عبد اللّه بن عبد الرحمن المدنی، قال: حدّثنا ثابت بن أبی صفیة الثمالی، عن ثور بن سعید، عن أبیه سعید بن علاقة، قال: سمعت أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه‌السلام یقول: ترک نسج العنکبوت فی البیت یورث الفقر، والبول فی الحمّام یورث الفقر، والأکل علی الجنابة یورث الفقر، والتخلّل بالطرفاء یورث الفقر، والتمشّط من قیام یورث الفقر، وترک القمامة فی البیت یورث الفقر، والیمین الفاجرة تورث الفقر، والزنا تورث الفقر، وإظهار الحرص یورث الفقر، والنوم بین العشائین یورث الفقر، والنوم قبل طلوع الشمس یورث الفقر، وترک التقدیر فی المعیشة یورث الفقر، وقطیعة الرحم یورث الفقر، واعتیاد الکذب یورث الفقر، وکثرة الاستماع إلی الغناء یورث الفقر، وردّ السائل الذکر باللیل یورث الفقر(۱).
ـ امام امیرمؤمنان علیه‌السلام می‌فرماید: رها کردن تارهای عنکبوت در خانه، ادرار نمودن در حمام، خوردن در حال جنابت، خلال با چوب درخت گز،
۱ـ شیخ صدوق، خصال، ص ۵۰۴.
(۳۳)
شانه زدن در حالت ایستاده، رها کردن خاکروبه در منزل، سوگند دروغ، زنا، آشکار کردن حرص، خوابیدن میان نماز مغرب و عشا، خوابیدن پیش از طلوع خورشید، نداشتن اقتصاد و میانه‌روی، قطع رحم و رابطه با خویشاوندان، عادت به دروغ‌گویی، زیاد شنیدن و گوش دادن به غنا و رد کردن خواهش کسی که التماس دعا در نماز شب دارد، فقر را در پی می‌آورد.
۳۹ » وعن جعفر بن محمّد أنّه سأل رجلاً ممّن یتّصل به عن حاله، فقال: جعلت فداک، مرّ بی فلان أمس فأخذ بیدی وأدخلنی منزله، وعنده جاریة تضرب وتغنّی، فکنت عنده حتّی أمسینا، فقال أبو عبد اللّه علیه‌السلام : ویحک، أما خفت أمر اللّه أن یأتیک وأنت علی تلک الحال، إنّه مجلس لا ینظر اللّه إلی أهله، الغناء أخبث ما خلق اللّه عزّ وجلّ، الغناء أشر ما خلق اللّه، الغناء یورث الفقر و النفاق(۱).
ـ امام صادق علیه‌السلام از شخصی حال یکی از آشنایان وی را پرسید، او گفت: قربانت گردم، دیروز او را دیدار کردم و او مرا به منزل خود برد، در خانه او کنیزانی بودند که موسیقی می‌نواختند و غنا می‌خواندند و من شامگاهان نزد او بودم، امام صادق علیه‌السلام به وی فرمود: وای بر تو، آیا نترسیدی که مرگ تو را دریابد و تو در این حال باشی، چرا که آن مجلسی است که خداوند به شرکت‌کنندگان در آن نگاه رحمت نمی‌اندازد، غنا
۱ـ دعائم الاسلام، ج ۲، ص ۲۰۷.
(۳۴)
خبیث‌ترین آفریده خداست، غنا بدترین چیزی است که خدا آفریده، غنا فقر و نفاق را در پی دارد.
۴۰ » حدّثنا ابی رضی اللّه عنه، قال: حدّثنا سعد بن عبد اللّه عن یعقوب بن یزید، عن ابن أبی عمیر، عن مهران بن محمّد، عن الحسن بن هارون قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه‌السلام یقول: الغناء یورث النفاق، ویعقّب الفقر(۱).
ـ امام صادق علیه‌السلام : غنا نفاق و دوگانگی و نیز فقر را در پی دارد.
۴۱ » وعنهم، عن سهل، عن محمّد بن علی، عن أبی جمیلة، عن أبی أسامة، عن أبی عبد اللّه علیه‌السلام قال: الغناء غشّ النفاق(۲).
ـ امام صادق علیه‌السلام فرمود: غنا غل و غش، و ناخالصی نفاق و دوچهرگی است.
۴۲ » محمّد بن یعقوب، عن علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن ابن محبوب، عن عنبسة، عن أبی عبد اللّه علیه‌السلام قال: استماع اللهو والغناء ینبت النفاق کما ینبت الماء الزرع(۳).
ـ شنیدن لهو و غنا نفاق و دو رویی را می‌رویاند، همان‌گونه که آب سبب رویش زراعت و کاشت می‌شود.
۴۳ » عنه عن علی بن معبد، عن الحسن بن علی الخزار، عن علی بن عبدالرحمن، عن کلیب الصیداوی قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه‌السلام یقول: ضرب
۱ـ الخصال، ص ۲۴.
۲ـ وسائل الشیعة، ج ۱۷، ص ۳۰۵.
۳ـ وسائل الشیعة، ج ۱۷، ص ۳۱۶.
(۳۵)
العیدان ینبت النفاق فی القلب کما ینبت الماء الخضرة(۱).
ـ زدن بر آلت لهوی (عیدان) سبب می‌شود نفاق و دورویی درون آدمی رشد یابد، همان‌گونه که آب، گیاه را می‌رویاند.
۴۴ » وعن أبی جعفر؛ محمّد بن علی علیهماالسلام ، أنّه قال: الغناء ینبت النفاق فی القلب، کما ینبت النخل الطلع(۲).
ـ امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید: غنا نفاق را در دل می‌رویاند، همان‌گونه که درخت خرما گُل بر می‌آورد.
۴۵ » وفی الخصال عن محمّد بن علی ماجیلویه رضی اللّه عنه قال حدثنا محمّد ابن یحیی العطار، عن محمّد بن أحمد، عن السیاری باسناده رفعه عن أبی عبد اللّه علیه‌السلام أنّه سئل عن السفلة؟ فقال: من یشرب الخمر ویضرب بالطنبور(۳).
ـ از امام صادق علیه‌السلام از سفله و افراد فرومایه پرسیده شد، امام فرمودند: کسی که شراب می‌نوشد و طنبور می‌نوازد فرومایه است.
۴۶ » الحسن بن محمّد الدیلمی فی الإرشاد قال: قال رسول اللّه صلی‌الله‌علیه‌وآله : یظهر فی أمّتی الخسف والقذف، قالوا: متی ذلک؟ قال: إذا ظهرت المعازف والقینات وشربت الخمور، واللّه لیبیتنّ أناس من أمّتی علی أشر وبطر ولعب فیصبحون قردة وخنازیر لاستحلالهم الحرام، واتّخاذهم القینات، وشربهم الخمور،
۱ـ الکافی، ج ۶، ص ۴۳۴.
۲ـ دعائم الاسلام، ج ۲، ص ۲۰۸.
۳ـ الخصال، ص ۶۲.
(۳۶)
وأکلهم الربا، ولبسهم الحریر(۱).
ـ در امت من فقر و شماتت در شعارها پدید خواهد آمد. گفته شد این امور در چه زمانی رخ می‌دهد؟ رسول اکرم فرمودند: هنگامی که آلات نوازندگی و زنان خواننده و آوازه‌خوانی و شرب خمر آشکار گردد. به خدا قسم برخی از امت من در حال لهو و لعب به خواب می‌روند و چون میمون و خوک صبح می‌نمایند؛ چرا که حرام‌ها را حلال می‌شمرند و زنان خواننده و آوازخوانی دارند و شراب می‌نوشند، و ربا می‌خورند و حریر می‌پوشند.
۴۷ » قال: وقال صلی‌الله‌علیه‌وآله : إذا عملت أمّتی خمس عشرة خصلةً حلّ بهم البلاء: إذا کان الفیء دولاً، والأمانة مغنما، والصدقة مغرما، وأطاع الرجل امرأته، وعصی أمّه، وبرّ صدیقه، وجفا أباه، وارتفعت الأصوات فی المساجد، وأکرم الرجل مخافة شرّه، وکان زعیم القوم أرذلهم، ولبسوا الحریر، واتّخذوا القینات والمعازف، وشربوا الخمور، وکثر الزنا، فارتقبوا عند ذلک ریحا حمراء وخسفا أو مسخا، وظهور العدوّ علیکم ثمّ لا تنصرون(۲).
ـ پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید: چون امت من پانزده خصلت را به کردار آورند، بلا می‌تواند بر آنان رو آورد: هنگامی که سایه‌ها و افرادی که نمود مستقیم ندارند و چهره خویش را پنهان می‌سازند در قدرت باشند، امانت غنیمت دانسته می‌شود، پرداخت صدقه را خسارت می‌دانند، مرد
۱ـ وسائل الشیعة، ج ۱۷، ص ۳۱۱.
۲ـ وسائل الشیعة، ج ۱۷، ص ۳۱۱.
(۳۷)
از زن اطاعت‌پذیری دارد و از مادر خود نافرمانی داشته باشد، و به دوست خود نیکی کند و به پدر خود ستم روا دارد، و صداها در مساجد بلند شود، و مرد به سبب ترس از شر او گرامی داشته شود، و بزرگ مردم پست‌ترین آنان باشند، حریر بپوشند، مردم حُدا و خوانندگی و آلات نوازندگی و موسیقی برگیرند، و شراب بیاشامند، و زنا زیاد شود، پس در آن هنگام، وزش بادهای سرخ، یا ماه گرفتگی و یا مسخ و تغییر چهره‌ها، و چیرگی دشمن بر شما در حالی که یاری نمی‌شوید را انتظار داشته باشید.
۴۸ » وعن أبیه، عن سلیمان بن مسلم الخشاب، عن عبد اللّه ابن جریح المکی، عن عطاء بن أبی ریاح، عن عبد اللّه بن عباس، عن رسول اللّه صلی‌الله‌علیه‌وآله قال: إنّ من اشراط الساعة إضاعة الصلوات، واتّباع الشهوات، والمیل إلی الأهواء ـ إلی أن قال: ـ فعندها یکون أقوام یتعلّمون القرآن لغیر اللّه، ویتّخذونه مزامیر، ویکون أقوام یتفقّهون لغیر اللّه، وتکثر أولاد الزنا، ویتغنّون بالقرآن ـ إلی أن قال: ـ ویستحسنون الکوبة والمعازف، وینکرون الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر ـ إلی أن قال: ـ فأولئک یدعون فی ملکوت السماوات الأرجاس الأنجاس(۱).
ـ رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: از حوادثی که قیامت بدون آن برپا نمی‌شود، ضایع کردن نمازها، پیروی از شهوت‌ها، روی آوردن به خواهش‌های نفسانی است و همین گونه حضرت صلی‌الله‌علیه‌وآله یک به یک این
۱ـ وسائل الشیعة، ج ۱۷، ص ۳۱۰.
(۳۸)
حوادث را برشمردند تا آن‌که فرمودند: در آن زمان‌ها افرادی هستند که قرآن را برای غیر خدا فرا می‌گیرند، و آلات نوازندگی به دست می‌گیرند، و مردمانی هستند که برای غیر خدا در دین او تفقه می‌کنند، و فرزندان زنا زیاد می‌شود، و به وسیله قرآن کریم غنا می‌خوانند، …. و آلات موسیقی مانند کوبه(طبل) و دف را نیک می‌شمرند، و امر به معروف و نهی از منکر را ناپسند می‌دارند تا این که حضرت صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: چنین افرادی در ملکوت آسمان‌ها به پلیدی و آلودگی خوانده می‌شوند.
۴۹ » وبهذا الإسناد: قال علی علیه‌السلام : تقوم الساعة علی قوم یشهدون من غیر أن یستشهدوا، وعلی الذین یعملون عمل قوم لوط، وعلی قوم یضربون بالدفوف والمعازف(۱).
ـ امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: قیامت بر مردمی برانگیخته خواهد شد که بر چیزی که آن را مشاهده نکرده‌اند شهادت می‌دهند، و نیز بر مردمی که به کرده قوم لوط عمل می‌کنند، و بر مردمی که دف و آلات موسیقی می‌زنند.
۵۰ » جامع الأخبار عن النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله : الغناء رقیة الزنا(۲).
ـ غنا پی‌آمدها و عواقب زنا را دارد.
۵۱ » عن یاسر عن أبی الحسن علیه‌السلام قال: من نزه نفسه عن الغناء فإنّ فی الجنّة شجرة یأمر اللّه عزّ وجلّ الریاح أن تحرکها، فیسمع منها صوتا لم یسمع
۱ـ مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۱۶.
۲ـ بحار الانوار، ج ۷۶، ص ۲۴۷.
(۳۹)
بمثله، ومن لم یتنزّه عنه لم یسمعه(۱).
ـ کسی که خود را از غنا دور دارد، خداوند به باد فرمان می‌دهد که بر برگ‌های درختی که در بهشت است بوزد و آن برگ‌ها را به حرکت درآورد، پس از آن صوتی خوش می‌شنود که مانند آن را نشنیده است، اما کسی که خود را از آن دور ندارد از آن صدای خوش بی‌بهره است و آن را نمی‌شنود.
۵۲ » الحسین بن محمّد، عن معلی بن محمّد، عن أحمد ابن محمّد بن إبراهیم الأرمنی، عن الحسن بن علی بن یقطین عن أبی جعفر علیه‌السلام قال: من أصغی إلی ناطق فقد عبده، فإن کان الناطق یؤدّی عن اللّه عزّ وجلّ فقد عبد اللّه، وإن کان الناطق یؤدّی عن الشیطان فقد عبد الشیطان(۲).
ـ کسی که به شنونده‌ای گوش فرا دهد، او را پرستیده است، اگر گوینده از خداوند بگوید، خدا را پرستش نموده و چنان‌چه از شیطان باشد، به پرستش او روی آورده است.
۵۳ » محمّد بن مسعود العیاشی فی تفسیره عن جابر بن عبد اللّه، عن النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله قال: کان إبلیس أوّل من تغنّی، وأوّل من ناح، وأول من حدا، لما أکل من الشجرة تغنّی، فلمّا هبط حدا، فلما استقرّ علی الارض یذکره (ما ذکره) ما فی الجنّة ناح(۳).
۱ـ الکافی، ج ۶، ص ۴۳۴.
۲ـ الکافی، ج ۶، ص ۴۳۴.
۳ـ تفسیر العیاشی، ج ۱، ص ۴۰. (با تصحیح متن).
(۴۰)
ـ ابلیس اولین کسی بود که به غنا خواند، و او نخستین کسی بود که ناله و نوحه سر داد، و اولین کسی بود که آواز خواند. چون آدم از درخت ممنوعه خورد، ابلیس غنا خواند و چون آدم بر زمین فرود آمد، حدی‌خوانی کرد و چون آدم بر زمین استقرار گرفت و آن‌چه را در بهشت بود به یاد آورد، ابلیس به ناله در آمد.
۵۴ » وروی أبو أمامة، عن النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله أنّه قال: ما رفع أحد صوته بغناء إلاّ بعث اللّه شیطانین علی منکبیه، یضربان بأعقابهما علی صدره حتّی یمسک(۱).
ـ رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: کسی صدای خود را به غنا بر نمی‌آورد مگر آن که خداوند دو شیطان بر دوش او می‌فرستد، آنان تا وقتی که وی دست از غنا برنداشته، با پشت خود بر سینه آن خواننده می‌زنند.
۵۵ » الآمدی فی الغرر: عن أمیر المؤمنین علیه‌السلام أنّه قال: المؤمن یعاف اللهو، ویألف الجدّ.
وقال علیه‌السلام : لم یعقل من وله باللعب، واستهتر باللهو والطرب(۲).
ـ حضرت امیرمؤمنان می‌فرماید: مؤمن از لهو در می‌گذرد و با امور جدی پیوند می‌گیرد.
ـ کسی که با بازی خود را سرگرم دارد و لهو و طرب خود را آشکار سازد خردورز نیست.
۵۶ » القطب الراوندی فی لبّ اللباب: عن النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله قال: من استمع إلی اللهو
۱ـ مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۱۴.
۲ـ مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۲۰.
(۴۱)
یذابّ فی أذنه الآنک(۱).
ـ پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید: کسی که به لهوی گوش فرا دهد، سرب در گوش او ذوب می‌شود.
۵۷ » زید النرسی فی أصله: عن أبی عبد اللّه علیه‌السلام ، أنّه قال فی حدیث فی من طلب الصید لاهیا: وأنّ المؤمن لفی شغل عن ذلک، شغله طلب الآخرة عن الملاهی ـ إلی أن قال ـ وإنّ المؤمن عن جمیع ذلک لفی شغل، ما له وللملاهی، فإنّ الملاهی تورث قساوة القلب، وتورث النفاق، وأمّا ضربک بالصوالج؛ فإنّ الشیطان معک یرکض، والملائکة تنفر عنک، وإن أصابک شیء لم تؤجر، ومن عثر به دابّته فمات دخل النّار(۲).
ـ امام صادق در حدیثی به کسی که برای سرگرمی در پی شکار می‌رفت فرمود: همانا مؤمن خود را از آن باز می‌دارد، مؤمن و ولایت‌مدار را چه به امور لهو و سرگرم‌کننده، لهوآورها قساوت و سنگ‌دلی و نفاق را در پی دارد، سنج زدن رقص شیطان را به همراه دارد و فرشتگان تو را ناپسند می‌دارند، و اگر بلایی بر تو رسد، اجری نخواهی داشت، و اگر کسی به سبب سنج زدن حیوان خویش را به رم آورد و آن حیوان بلغزد و صاحب آن بمیرد، به آتش در آید.
۵۸ » عن حمّاد بن عمرو وأنس ابن محمّد، عن أبیه، عن جعفر بن محمّد، عن آبائه علیهم‌السلام ـ فی وصیة النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله لعلی علیه‌السلام ـ قال: یا علی، ثلاثة یقسین
۱ـ مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۲۱.
۲ـ مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۱۶.
(۴۲)
القلب: استماع اللهو، وطلب الصید، وإتیان باب السلطان(۱).
ـ سه چیز است که قلب را قساوت می‌دهد: شنیدن لهو، در پی شکار رفتن، و به در خانه حاکم و سلطان آمدن.
۱ـ الخصال، ص ۱۲۶. وسائل الشیعه، ج ۱۷، ص ۳۱۴.
(۴۳)
(۴۴)