روایات مذمت غنا و آلات موسیقی
روایاتی که از غنا و موسیقی سخن گفته است بر سه گروه عمده میباشد: روایات حرمت، روایات جواز و روایاتی که از آثار وضعی و روانی غنا و موسیقی سخن میگوید.
روایاتی که از حرمت موسیقی سخن گفته است، خود به پنج ردیف قابل تقسیم میباشد. این ردیفها عبارتاند از:
ردیف یکم: حرام بودن غنا؛
ردیف دوم: حرام بودن غنا در قرائت قرآن کریم؛
ردیف سوم: حرام بودن موسیقاری و نوازندگی؛
ردیف چهارم: حرام بودن غناخوانی و نوحهگری زنان؛
ردیف پنجم: حرام بودن مزد غناخوانی.
روایات جواز نیز به دستههای زیر قابل گروهبندی است:
ردیف یکم: روایات جواز غنا در خوانندگی؛
(۱۵)
ردیف دوم: جواز غنا در قرآن کریم؛
ردیف سوم: روایت جواز استفاده از آلات موسیقی؛
ردیف چهارم: جواز غناخوانی و نوحهگری زنان.
ردیف پنجم: روایات اباحه درآمد زنان خواننده و نوحهگر.
ما در ابتدا، تمامی روایات حرمت را فهرست مینماییم تا خواننده محترم با در دست داشتن آنها، پیشینه این روایات و تاریخ و شأن صدور آن را مطالعه نماید. سپس، روایات جواز را در تأیید اقتضایی بودن حکم غنا و موسیقی میآوریم و بعد از آن، گروه سوم روایات را میآوریم که آثار وضعی استفاده از غنا و موسیقی را بیان میدارد و به نوعی، داخل در دانش «موسیقی درمانی» و «حکمتشناسی احکام» است. روایات گروه سوم نیز بر دو ردیف است:
ردیف نخست: روایاتی که آثار سوء مترتب بر افراط در غنا و موسیقی یا استفاده از موارد حرام آن را بیان میدارد.
ردیف دوم: فرازهایی از روایت مفضل است که فلسفه جواز صوت غنایی و استفاده از آلات موسیقی را تحلیل میکند.
ما به تحلیل و درونپژوهی هر یک از روایات، بهطور جداگانه میپردازیم تا روایات یاد شده معنای دقیق و مراد خود را به دست دهد. همچنین فضای زمانی و تاریخی این روایات را به دقت مورد واکاوی قرار میدهیم. در ادامه، فهرست ردیفهای مختلف روایاتِ حرمت موسیقی میآید.
(۱۶)