تقسیمات جسم از دیدگاه متصلیها
یکی از قایلان به اتصال شهرستانی است که تقسیمات متناهی برای آن قایل است و دیگری حکیم است که آن را دارای تقسیمات نامتناهی میداند.
حکیمان در این که جسم بسیط یا مرکب از ماده و صورت است، و نیز در معنای تقسیم لایتناهی که تقسیم آن چگونه میباشد، اختلاف دارند. در این بحث، صاحب محاکمات و فاضل باغنوی و محقق دوانی و حاجی نظرات متفاوتی دارند و نظریهٔ حق را محقق بیان داشته و سخن حاجی سبزواری تنها مناقشهٔ لفظی است.
(۲۳)
متصل واحد، دارای أجزای بالقوه متناهی است که در خارج برگشت به جزء لایتجزی میکند؛ اگرچه قابل تجزیهٔ ذهن میباشد (دیدگاه شهرستانی).
متصل واحد با انقسامات غیر متناهی بالقوه جسم با صورت متصل جوهری است.(حکیمان)
نظام گوید: گفتهٔ حکیمان در انقسامات لایتناهی بالفعل باطل است.
جسم مجموعهٔ اجزای صغار و صلبهای است که حجم دارد، ولی تقسیم خارجی ندارد؛ اگرچه انقسام ذهنی متصور است.(نظرگاه ذیمقراطیس)
جسم مرکب از اجزای لایتجزی است که اجزای متناهی دارد و هیچ گونه تقسیمی نمیپذیرد.(نظر کلامیان)
جسم از اجزای غیر متناهی بالفعل تألیف شده است. (دیدگاه نظّام)
(۲۴)