آثار ذکر آیهٔ شریفه
«إِیاک نَعْبُدُ وَإِیاک نَسْتَعینُ» اگر ذکر خفی انشایی قرار گیرد و این ذکر دل
(۳۵۶)
فرد را به خود بپیچاند، فرد را بلاپیچ می‌کند و حتی دیوارهای ثابت و استوار سر او را سنگ می‌زنند. خداوند چنین کسی را وسط معرکه می‌گذارد و از هر طرف بر او بلا می‌آورد و او را پاره پاره می‌سازد و در میان بندگان عادی و حتی مؤمنان، بنده‌ای نیست که بر او رحم آورد و همه او را متهم می‌کنند و با دست خود بر او حد جاری می‌کنند. البته آن سوی ماجرای این عشق خونین را نیز باید دید. کسی که ریشه‌های عبادت را در خود داشته باشد و بر اساس فرهنگ و شیوه‌نامهٔ حق تعالی عبادت داشته باشد، وقتی با «إِیاک نَعْبُدُ وَإِیاک نَسْتَعینُ» انس می‌گیرد، رفته رفته می‌یابد که میهمان اسم ربّ خویش است. او در ابتدا ربّ خود را با دل خویش به صورت غیابی می‌بینید که دست او را گرفته است و تمرین رفتن به او می‌دهد. اسم ربّ بنده را به کوچه‌هایی برای آموزش گام به گام می‌برد که خود می‌خواهد. با او هم دالی می‌کند و هم او را تاتی می‌دهد و هم دست بر لب پایین و بالای او می‌گذارد تا وی را به خنده آورد، بلکه به گونه‌ای وی از رب خود خوشامد و پیروی داشته باشد تا آن‌گاه که قرار است بر او جلوه کند، مشاهدهٔ رب در او هیبتی کشنده ایجاد نکند.
کسی که «إِیاک نَعْبُدُ وَإِیاک نَسْتَعینُ» را ذکر خود قرار می‌دهد قرب فعلی پیدا می‌کند. چنین کسی به ناگاه تمام پهنهٔ پدیده‌های هستی را سفید سفید می‌بیند، یعنی چیزی از پدیده‌ها نمی‌بیند و به قرب فعلی بار می‌یابد. چنین کسی به صفایی رسیده که اسما و صفات الهی چشم دل او را پُر می‌کند؛ به‌گونه‌ای که دیگر چیزی نمی‌بیند.
(۳۵۷)
باید توجه داشت چنین کسی را آتش می‌زنند و می‌سوزانند تا نور محض شود و بعد حقیقت گردد.
«إِیاک» به تنهایی ذکر است. این ذکر چنان قدرتی دارد که هر دل سخت‌تر از سنگ را در هم می‌شکند. استفادهٔ فراوان از آن، فشارهای مضاعف و سنگینی را در پی دارد به گونه‌ای که ممکن است ذکرپرداز کنترل خود را از دست دهد. برای همین است که نمی‌شود به صورت مداوم از آن بهره برد. باید توجه داشت لُبّ و مرکز ثقل سورهٔ حمد «إِیاک» است.
هم‌چنین می‌توان از ابتدای سوره حمد تا فراز «إِیاک» را ذکری مستقل دانست. چنین ذکری برای افراد عاشق حق تعالی مناسب است. آنان در این ذکر جز از حق تعالی نمی‌گویند و خود را به هیچ وجه به خلق آلوده نمی‌سازند. ذکر حقی آنان چنین است: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ. الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ. الرَّحْمنِ الرَّحیمِ. مالِک یوْمِ الدِّینِ. إِیاک». چنین کسی در پی رزق و روزی و خواسته‌های خلقی نیست و تنها دوست دارد از حق بگوید.
ذکر «إِیاک نَعْبُدُ وَإِیاک نَسْتَعینُ» به‌ویژه برای کسی که در مشکلات غرق است و به اضطرار رسیده، در اجابت دعا بسیار مؤثر است. این ذکر همان‌طور که برای اهل صفا و معنویت، بلازاست، رفع مشکل نیز می‌کند و سختی‌ها را برطرف می‌سازد. ذکر یاد شده برای اهل توسط مفید است.