درستیها و بزرگیها
درستیها و بزرگیها میتواند بدون اسم و نام باشد و دور از اسم، عنوان، مردم، مذهب و دین نیز یافت گردد؛ زیرا خوبیها عریان است و در جهت ویژگیهای لباس، کسوت، اسم و عنوان میپذیرد. هویت و گوهر خوبیها و وارستگیها رنگ و رویی ندارد و بهدور از نام و ننگ و رنگ و شکل و شمایل است؛ اگرچه ادیان آسمانی و حضرات انبیا و اولیای الهی علیهمالسلام به همهٔ درستیها شکل ثابت بخشیدند تا انسان از گزند کجیها و پیرایهها بهدور ماند.
البته، نباید تمام آنچه که اهل دیانت انجام میدهند یا آنچه را که با عنوان اخلاق، منش و عقیده به نام دین مطرح میسازند، به حساب دین و حضرات انبیا و اولیا علیهمالسلام گذاشت؛ چرا که پیرایهها صاحبان دژخیمی دارند که توانسته در پیروان دینی رسوخ چشمگیری داشته باشد و آنها را به خود آلوده سازد.
در زمینهٔ فتوت و جوانمردی نیز این چنین است و نباید پیرایهها را به حساب عیاران نهاد و باید معلول عوارض جانبی دانست.
(۲۴۱)
نسبت به مقولهٔ جوانمردی و عیاری، دیدنیهای بسیاری داشتهام و یافتههای گرانقدری به جان و دل هموار ساختهام که مصلحت و فرصتی در طرح آن نمیباشد و یکسر از همهٔ آنها صرف نظر مینمایم و لب فرو میبندم و دم نمیزنم. باشد تا اهلش به صفای دل، ناگفتهها دریابند و ناخواندهها خوانند و دل در گروی طریق اولیای الهی بندند.