تفسیر هدی / جلد چهارم: فصل دوم: هدایت و ولایت

قیام مادی و معنوی

قیام و راست بودن و ایستایی یا مادی است و یا معنوی و یا خلقی است و یا حقی و یا خارجی است و یا باطنی؛ چنان‌چه حتی نماز هم دارای قیام است و نیاز به اقامهٔ تمامی اجزای آن دارد و نیز عدالت و قسط و هم‌چنین روز قیامت محتوایی قیامی دارد؛ در حالی که تمامی لحاظ کیفی دارد و چنین نیست که قیام و ایستادگی وصف بدن آنان باشد. بدنی که به ادعای برخی به صورت مجازی به آنان نسبت داده شده است؛ در حالی که یکی از قاعده‌های تفسیری این است که مجاز به قرآن کریم راه ندارد. روح و فرشتگان نیز باید قیام داشته باشند و باید بررسید که قیام روح و فرشتگان چگونه است؛ چنان‌که می‌فرماید: «یوْمَ یقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلاَئِکةُ»^(۱)، «وَأَنْ تَقُومُوا لِلْیتَامَی بِالْقِسْطِ»^(۲)، «وَیوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ»^(۳) و «وَأَقَامَ الصَّلاَةَ»^(۴).

اقامه وصف فاعلی است و نه تنها نماز بلکه شهادت و حدود، بلکه حق نیاز به اقامه دارد، بدون آن که لحاظ کمی‌گرایانه در آن اعتبار شده باشد. لحاظ مفعولی آن در باب تفعیل است و با این باب است که تعدی می‌پذیرد و مفعول می‌گیرد و شخصیت فعل در این‌جاست که وقوع پیدا می‌کند. تقویم به معنای ارزش‌گذاری امری کیفی است بدون آن که نگاه کمی در آن اعتبار شود؛ زیرا قیام در این‌جا به معنای رفع ابهام و اجمال و تعیین قیمت است.

1. نبأ / ۳۸.
2. نساء / ۱۲۷.
3. روم / ۱۲.
4. بقره / ۱۷۷.

(۸۲)